LEKELİHUMMA-EPİDEMİK TİFÜS Faydaları

LEKELİHUMMA-EPİDEMİK TİFÜS: Lekeli-hummanın etkeni olan “Riketsia provazeki”, bitler aracılığıyla insanlara bulaşır. Bulaşma infekte bitlerin kan emme sırasında deriye pisliyerek riketsiaları ısırık yarasına bulaştırması ile olur. Lekelihumma tarih boyunca büyük insan kitlelerinin ölümüne yol açmıştır. Mikrobun asıl giriş kapısı deridir. Lekelihumma başağrısı, ateş yükselmesiyle başlayıp deride yaygın dökmelere yol açan, yaklaşık iki hafta süren, oldukça önemli bir bulaşıcı hastalıktır
Bunun yanı sıra solunum yolları ve gözden de girebilir. Etken, girdiği bölgede kılcal damarların iç yüzünü örten endotel hücrelerinin içinde parazitlenir. Bir süre burada çoğaldıktan sonra endotel hücrelerini parçalayarak, kan dolaşımına katılır ve böylece bütün vücuda yayılır. Bu yayılma sırasında daha çok merkezi sinir sistemi, kalp kası, böbreküstü bezi ve testislerdeki küçük damarların, ayrıca da kılcal damarların endotel hücrelerinin içine girerek buralarda ikinci parazitlenme odaklarını oluşturur. Bu organlardaki damarların da endotel hücrelerini bir süre sonra parçalayarak bu parçaların damar boşluğuna dökülmesine, onların tıkanmalarına neden olurlar.
Hastalığın kuluçka süresi yaklaşık 10-14 gündür. Hastalık belirtileri genellikle ani olarak başlar. Ancak, halsizlik, baş ağrısı, zayıflama, hafif bir ateş yükselmesi gibi ön belirtiler de bulunabilir. Hastalığın ilk belirtileri baş ağrısı, ürperme, iştahsızlık, bacak ve sırt kaslarında ağrı biçiminde olur. Ateş yükselmesi hasta iyileşince -ye ya da ölünceye dek varlığını sürdürür. Hastalığın 4-6. günlerinde göğüs yanlarında pembe renkte deri dökmesi lekeleri belirir. Bunlar 1-2 gün içinde tüm vücuda yayılırlar, ancak iz bırakmadan kaybolurlar. Hastalığın gününde yüksek ateşle birlikte nabız yükselmesi saptanır. Hasta ışıktan rahatsız olur (fotofobi) gözleri sulanır, yüzü kızarır. Kalbin kasılma ritminde bozukluklar ayak parmaklarında kulak ve burun ucunda yada topukta nekrozlar gelişebilir. Vakaların yaklaşık % 50’sinde dalak büyümesine (hepatomegali} rastlanabilir. Böbrek yetmezliğinin gelişmesi de oldukça sık rastlanan bir bulgudur. Bu durumda hastada eğer oligüri
ve üremi gelişiyorsa, durum tehlikelidir. Lekeli hummada merkezi sinir sistemi bozukluklarına da sık rastlanır. İlk haftalarda hastalar huzursuz ve hırçındırlar. Uykusuzluk çekerler. Genellikle bilinç bulanıktır. Hasta konuşma ve işitme güçlükleri içindedir. Hastalığın en tehlikeli dönemi 2. ve 3. haftalardır. Bu dönemde hasta ileri derecede halsizleşmiştir. Başkasının yardımı olmadan yatakta oturamaz, yiyip içemez. Hastanın bilinci tam kapanabilir, sağırlaşabilir ve hatta komaya girebilir. Hastalarda bazen kuru bir ‘öksürük gelişebilir. Kan basıncı (tansiyon) sürekli olarak düşüktür. Hasta bu dönemi de atlatırsa iyileşmeye başlar. Yaşlılarda ölüm oranı daha yüksektir (% 40 kadar]. Hasta 2-3 aylık bir süre içinde iyileşir. Hastalık hiçbir iz bırakmayabilir.

Lekelihumma tedavisinde kullanılan ilaçlar “Klortetrasiklin”, “Kloramfenikol” ve “Oksitet-rasiklin” antibiyotikleridir. Hastanın yüksek kalorili ve vitaminli sıvı besinlerle beslenmesi gerekir. Bunun dışında uygulanacak tedaviler hastada gelişen bozukluklara göre ayarlanır. Kişilerin temizlik kurallarına uyarak bitlenmekten kaçınmaları hastalığın bulaşmasına karşı alınabilecek en iyi önlemlerden biridir.