Menopozla ilgili merak edilenler

Üreme faaliyetlerinin durup, hormon üretiminin azalması ile birlikte kadınların vücutlarında önemli değişiklikler görülür.

Bu dönemde kadınlara neler olur? Hangi hastalıklar tehdit eder?
Kadınlar için hayatlarının en zor dönemlerinden biri menopozdur. Emrah Kol menopoz ile ilgili en çok merak edilen soruları yanıtladı!
MENOPOZ NEDİR?
Ergenlikte 300 – 400 bin yumurta taslağı içeren yumurtalık, 40’lı yaşların başına kadar 300 civarında olgun yumurta üretip gebelik oluşumunda kullanılmasını sağlar.
Diğer binlerce yumurta taslağı olgunlaşanlara destek görevinde bulunurlar.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr
50 yaşa gelindiğinde yumurta üretimi durup, yumurta üretimiyle tetiklenen östrojen üretimi azalınca rahim içinde aylık kalınlaşma olmaz ve artık ritmik kanama görülmez. Bu durumun adı menopozdur. Bu dönemde sadece östrojenin değil diğer hormonların da kan seviyelerinde de belli seviyelerde düşüşler olur.
HANGİ YAŞTA GÖRÜLÜR?
Toplumlar arası farklılıklar olmakla beraber menopoz yaşı için genel kabul 49-52 yaşlardır.
MENOPOZ YAŞI DEĞİŞTİRİLEBİLİR Mİ?
Her kız çocuk doğduğunda genetik kodları ile menopoz yaşı belirlenmiştir. Bu nedenle menopoz yaşını daha ileriye taşımak mümkün değildir. Ancak bazı olumsuz faktörler (sigara tüketimi, ilaç kullanımı, ameliyat, otoimmün hastalıklar, X-ışını) menopoz yaşını öne çekebilir.
MENOPOZ ÖNCESİ DÖNEM NEDİR?
Aktif dönemden sonra yumurta oluşumu, kanama ve doğurma fonksiyonunun tamamen bittiği ana kadar geçen dönem menopoz öncesi dönem olarak adlandırılır. Bu süreç 42 – 45 yaşlarında başlar ve her kadında farklı belirtilerle seyreder. Belirti yelpazesi o kadar geniştir ki, bir kadın fiziksel ve ruhsal sıkıntı yaşamazken, diğeri menopozun tüm zorluklarını bu dönemde de omuzlarında taşır.
ERKEN MENOPOZ NEDİR?
30 – 35 yaşlar ve daha öncesinde menopoz gerçekleşmesi erken menopoz olarak tanımlanır. Ameliyat, ilaç kullanımı, X-ışını ve başka nedenler olmaksızın ortaya çıkar, genetik özellik taşır ve görülme sıklığı % 1’dir.
MENOPOZ DÖNEMİ ŞİKÂYETLERİ
Sıcak basması
Sıcak basması, menopoz geçiş döneminde ve sonrasında en sık görülen şikayettir. Beyindeki lokal doku maddelerinin salınımı ve etkileri azalan östrojene bağlı olarak değişim gösterir. Bunun sonucunda bedenin sıcaklık ayar merkezi olumsuz etkilenir. Bu olumsuzluk sonucunda, menopozdaki kadında nöbetler halinde ısı yükselmesi meydana gelir. Adı geçen lokal doku maddelerindeki değişiklikler ayrıca ruhsal emosyonel sorunları da beraberinde getirir. Uyku bozuklukları, anlık günlük ruhsal dalgalanmalar, hafıza sorunları, konsantrasyon eksikliği kadının yaşam kalitesini bozar ve bu tablo yıllar boyu sürebildiğinden içinden çıkılmaz bir hal alır.
Fiziksel sorunlar
Cilt, kemikler, cinsel organlar menopozdan olumsuz etkilenir. Kolay yorulma, güç kaybı yaşamı zorlaştıran diğer faktörlerdir.Kemik erimesi bu dönemde zellikle dikkat edilmesi gereken bir konudur.
Cilt değişiklikleri
Cilt, vücudun en büyük organıdır ve östrojene çok duyarlıdır. Böyle olunca menopozla birlikte çok hızlı ve geri döndürülemez değişiklikler olmaktadır. Sıcak basması ile birlikte kadını en çok rahatsız eden durumdur ancak çoğunlukla östrojenle ilişkisi düşünülmediği ve yönlendirilmediği için çaresiz kalmaktadır.
Cinsel organ değişiklikleri
Menopozda cinsel organlarda da ciltteki değişikliklere paralel gerileme olur. Fiziksel görünümdeki değişikliklerin yanı sıra kuruluk ve yanma hissi, idrar şikayetleri ve enfeksiyon riskinde artış diğer önemli sorunlardır.
HANGİ HASTALIKLAR ORTAYA ÇIKAR?
Kalp Hastalıkları
Menopozdan önce kalp krizi riski erkeklere göre daha düşükken menopozla birlikte bu oran erkeklerle eşit seviyeye yükselir. Bu durum ciddi sorun olarak menopozdaki kadının karşısında durmaktadır.
Kemik Erimesi
Kemik erimesi iki ayrı nedenle olur. Birinde östrojen azlığı temel sebep iken diğerinde yaşlanmanın kendisi erimenin nedenidir. Irk, doğum sayısı, iklim, beslenme kemik erimesini etkilemektedir. Doğum sayısı, kalça kemik açısı, ülkemizin güneşli gün sayısı Türk kadınını bu konuda kuzey ülkelerinde yaşayanlara göre şanslı hale getirmektedir. Bununla birlikte östrojen azalması kemik erime ve kırık riskini artırmaktadır.
Menopoz Dönemi Kanserleri
Menopoz döneminde öncelikle meme, rahim, yumurtalık ve bağırsak kanseri üzerinde durulmalı kontroller bu kanser tipleri üzerinde yoğunlaştırılmalıdır.
Menopoz döneminde hangi tetkikler yapılmalı?
Rutin kan tetkikleri, CA 125,CEA, EKG, tüm batın ve jinekolojik USG, smear testi, mamografi, kemik yoğunluk ölçümü, gaitada gizli kan araştırması menopozdaki kadında başlıca yapılması gerekenlerdir.
TEDAVİSİNİN AMACI NEDİR?
Menopozda eksilen hormonu yerine koyma tedavisi esastır (hormon replasman tedavisi). Menopozda esas olan şikayet ve bulguları esas alarak kadını (hasta değil) bir bütün olarak ele almaktır. O halde temel eksik östrojen olduğu için onun eksikliğini gidermek gerekmektedir. Cilt için kozmetik ürünler kullanılabilir, kemik erimesi için sadece o amaca dönük ürünler kullanılabilir, kalp hastalığı olunca bazı ilaçlar alınabilir ancak hiçbirisi yeterli olmayacağı gibi zaman kaybına da yol açacaktır. O halde hasta değerlendirilmeli risk içermiyorsa en az 5 yıl, risk içeriyorsa riske göre daha kısa süre hormon tedavisi yapılmalıdır. Var olan kanser hastalığı temel engel teşkil eder. Onun dışındaki tüm durumlarda menopozdaki kadının durumu bireyselleştirilerek ele alınmalı multidisipliner yaklaşımla hayat kalitesi yükseltilmeye çalışılmalıdır. Ergenlik döneminden itibaren hayatının bir parçası olan östrojen hormonunun düşük dozda yani, menopoz öncesi döneminde ritmik kanamalarının 3.günündeki kan seviyesiyle desteklenmesi ve yanına doğada olduğu gibi progesteron ilavesi konusunda cesaretlendirilmelidir.
CİNSEL YAŞAM DEĞİŞİR Mİ?
Gebelikten korunma kaygısından uzak olup hormon tedavisi ile de günlük şikayetlerinden kurtulan kadınların menopoz döneminde de doyurucu cinsellik yaşayabilecekleri öngörülmektedir.
KORUNMA
42 Yaşından sonra menopoz dönemine kadar yumurta oluşumu az da olsa devam eder. Bu nedenle aktif cinsel yaşamı olanlara düşük dozlu doğum kontrol hapları önerilir.
Menopozla birlikte yumurta üretimi olamayacağı için hormon replasman tedavisi alınsa bile gebelik ihtimali olamayacağı için gebelikten korunmaya gerek yoktur.
NASIL BİR YOL İZLENMELİ?
İçinde bulunduğu durumun hastalık tablosu olmadığını bilmeli, uzayan ortalama ömürle 30 -40 yıl süreyle yaşam kalitesinin düşmesine izin vermemeli, destek almak için aktif çaba göstermeli, akıl fonksiyonları, kalbi, cildi ve kemikleri için, risk faktörü içermiyorsa ve uygun takip aralıklarıyla hormon tedavisinden uzak durmamalıdır.