Acaba benim çocuğumda bir sorun mu var?

Disleksi ile başlayan öğrenme bozuklukları konularında sizlerden gelen soruları uzmanlara da yönlendirerek elimden geldiğince tek tek yanıtlamaya çalışıyorum. Ancak özellikle bazı anne babaların soruları var ki inanın yanıtlamak için uzmanlık gerekiyor. Her çocuk parmak izi kadar farklı ve her anne ile baba da başka. Bir kısım aile de şunların yanıtını arıyor; “Çocuğumun okulda bir sorunu var ama anlayamıyorum”, “Çocuğuma bazı şeyleri anlatma zorluğu çekiyorum” “Aynı şeyi 10 kez söylüyorum beni öyle duyuyor.” Hanımlar, beyler çocuklarla kurduğumuz iletişimin kurallarını ve yöntemlerini gösteren bir kitapçık maalesef yok. Yani olasılık hesapları üzerinde çalışan tavsiyeler “aile tavsiyeleri”
Benim deneyimim ancak başkası için ışık olabilir, bir uzmanın tavsiyesi ancak inanabilirsek uygulanır olabilir.
YENİ NESİL ÇOCUKLAR
Bugün özellikle son hafta gelen “Çocuğumda bir sorun mu var?” sorusunun yanıtını vermeye çalışacağım size. Tabii ki genel standartlar ve uzmanların dikkat ettiği maddeler ile. 9.5 yaşında, 2.5 yaşında ve 1.5 yaşında üç çocuk annesi biri olarak söyleyebileceğim tek şey ise şu; inanın benim çocuklarım da söylediklerimi ilk seferde duymuyorlar hatta büyük oğlumun umurunda bile değiliz, kendine ait bir dünyası var eğer isterse dahil ediyor bizi içine. Yeni nesil çocuklar bizim çocuklarımızdan başkalar. İletişim kuramadığımız her anda “Acaba bir sorun mu var?” diyerek bahane aramanın bir anne olarak çocuklarımıza haksızlık olduğuna inanıyor, sizleri Uzm. Psk. Dan. Belin Güner Nas’ın bilgilendirdiği bazı maddeler ile buluşturuyorum şimdi. İşte çocuğunuzda herhangi bir öğrenme veya iletişim sorunu olup olmadığını anlayabileceğiniz ipuçları… Kendilerine danışan aileleri dinlerken bu maddelerin yanıtlarını arıyor, öncelikle çocuğu ve aileyi tanımak için.
RİSK ALTINDA MI?
Dikkat Eksikliği Bozukluğu, Özel Öğrenme Bozukluğu riski taşıyan çocukların erken tespiti amaçlanarak hazırlanan listeye vereceğiniz yanıtlar belki de kendi kendinize “Bir sorun mu var?” telaşınızın yanıtı olabilir. Verdiğiniz yanıtlara topluca bir göz attığınızda boşuna telaş ettiğinizin veya hemen bir uzmana danışmanızın gerekli olduğunu sizlere gösterebilir.
İlköğretim dönemi için…
Evet ve bazen yanıtları çoğunlukta ise çocuğunuzun ilköğretim öğretmeni ile görüşmeniz gerekmektedir ve formun bir kopyasını onun doldurmasını istemeniz uygundur. Yanıtlarınızda paralellik varsa uzman yardımı almaktan ve detaylı testleri yaptırmaktan kaçınmamanız gerekir. (Bu cümlelere “Evet”, “Hayır”, “Bazen” yanıtlarından birini vermelisiniz(
1. Sınıf içinde hareketlidir.
2. El ve gözü birlikte dengeli kullanımı zayıftır.
3. Saati zor öğrenir.
4. Zamanı betimlemede zorlanır (haftanın günleri, aylar, önce-sonra, sabah-akşam gibi).
5. Herhangi bir şekle ya da metne dikkatini yoğunlaştırmakta güçlük çeker.
6. Şekilleri olay zinciri içinde sıralamada güçlük çeker.
7. Parçaları birleştirmede, bütüne varma ve bütünden parçalara ayırmada güçlük çeker.
8. Arkadaşlarıyla uyumu giderek bozulur.
9. Öğretmenleri ile ilişkisi giderek bozulur.
10. Bir ders saati içinde bile çocuğun başarı düzeyi değişebilir.
11. Sistemli düşünme ve davranma sorunları vardır.
12. Öğrendiklerini çabuk unutur.
13. Öğrendiği bir bilgiyi başka bir konuya aktarmakta güçlük çeker.
14. Verilen ödevler genellikle eksik gelir.
15. Ödevlerini unutur.
16. Aileden gelen yakınmalara göre ödevlerin yapılması saatler sürer.
17. Yön kavramını öğrenmede güçlük çeker.
18. Defterleri incelendiğinde diğer çocuklara kıyasla daha çok hata gözlenir.
19. Genellikle okuma-anlatma ödevlerini yapmaktan kaçınır.
20. Sınıfta yapılan okuma yarışlarına katılmak istemez, katılsa da başarı düzeyi düşüktür.
21. Aile sıkça çocuğun kitap okumadığından yakınır.
22. Okuması yavaştır, heceler.
23. Genellikle okurken hece ya da kelime atlar.
24. Okurken parçada olmayan kelimeleri uydurur.
25. Kelimenin başını doğru okur, sonunu uydurur.
26. Okurken satır atlayabilir.
27. Okuduğunu anlamada güçlük çeker.
28. Sözel ifade güçlüğü söz konusudur (Kendi duygu ve düşüncelerini ifadede, herhangi bir olayı ya da bilgiyi aktarmada güçlük yaşar).
29. Yazma gerektiren ödevlerden kaçınır.
30. Yazarken harf ve sözcük atlar.
31. Yazarken sözcüklere harf ya da hece ekler.
32. Özellikle yazarken ve okurken belirli harfleri karıştırır (b, d, p, f, v gibi)
33. Yazarken ya da okurken bazı kısa sözcükleri ters olarak algılar ( örn: ve-ev).
34. Yazım kurallarını uygulamakta güçlük çeker.
35. Yazmayı öğrenirken harf seslerini almakta zorlanır.
36. Matematikte zorlanır.
37. Rakamları karıştırabilir (6-9, 16-91, 2-7 gibi)
38. Rakamları ve harfleri ters yazabilir.
39. Matematikle ilgili işaretleri karıştırabilir (+, -)
40. Toplama ve çıkarma işlemlerinde işaret doğru olarak konsa da işlem ters yapılabilir.
41. Eldeleri unutur.
42. Sağdan değil soldan işleme başlar.
43. Ritmik saymaları öğrenmede güçlük çeker (ikişer, üçer sayma gibi).
44. Çarpım tablosunu ezberlemekte zorlanırlar.
45. Benzerlikler ve farklılıklar ile ilgili çalışmalarda hata payı yüksektir.
46. Sayı dizisinde öncekini ve sonrakini karıştırır.
47. Geometrik şekilleri kopya etmekte güçlük çeker.
48. Problem çözmede güçlük çeker.
49. Ölçü birimlerini öğrenmede ve birimleri birbirine çevirmede zorlanır.
OKUL ÖNCESİ DÖNEM İÇİN
(“Hiçbir Zaman”, “Bazen”, “Her Zaman” kelimeleriyle yanıtlamalısınız)
Bazen ve her zaman yanıtları fazla ise bir uzmanla görüşmekte ve gerekli testleri yaptırmakta yarar olacaktır.
1. El dominansı gelişmemiştir (Bazen sağ, bazen sol elini kullanabilir).
2. Kalemi olması gerektiği gibi tutamaz.
3. Kesme, boyama, çizme etkinliklerinden kaçınır.
4. Karşıdan atılan topu tutamaz ve ayakla karşılayamaz.
5. Sık sık kolaylıkla düşer, sandalyeden kayar.
6. Daire, üçgen, dikdörtgen ve eşkenar dörtgeni bakarak kopyalıyamaz.
7. Verilen harf ve rakamları doğru kopyalayamaz.
8. Resimlerin arasında aynı olanı, farklı olanı bulamaz.
9. Temel kavramları (renk, şekil, sayı ve mekânsal kavramlar) bilmez.
10. Öğretilen şarkıyı ezberleyemez.
11. Sözcüklerin başlangıç bitiş seslerini ayırt edemez.
12. İki üç aşamalı sözel yönergeleri alamaz.
13. Sözel ifade güçlüğü vardır, sözcük dağarcığı yaşıtlarına göre kısıtlıdır (kendi duygu ve düşüncelerini, herhangi bir olayı aktarmada güçlük yaşar).
14. Okunan bir metni dinleyemez.
15. Kelimeleri doğru şekilde telaffuz edemez.
16. Tamamlanmamış cümleler kullanır, mırıldanır, kelimeleri yuvarlar.
17. Karşısındaki kişinin, sözcüklerinden jest ve mimiklerinden duygu durumunu çıkaramaz.
18. Göz kontağı kuramaz.
19. Dikkatini odaklama ve sürdürmede güçlük yaşar.
20. Verilen etkinliğe grupla birlikte başlayamaz ve bitiremez.
21. Yaşıtlarıyla ilişkide yetersizdir.
22. Aşırı fiziksel hareketlilik ya da aşırı yavaşlık görülür.
23. Sıklıkla yaşına ve durumuna uygun olmayan davranışları vardır.
24. Sistemli düşünme ve davranma sorunu vardır.
25. Sırasını beklemekte güçlük çeker.
26. Sürekli eşyalarını kaybeder.
27. Kolayca hayal kırıklığına uğrar.
28. Öğrendiklerini çabuk unutur.
29. Başarısı kapasitesinin altındadır.