Baş dönmesi ve nedenleri

Bu baş dönmesi duygusu, özerk sinir sistemi bozukluklarıyla birliktedir. Peki, bu aniden ortaya çıkan baş dönmelerinin nedenlerini biliyor muyuz? İşte baş dönmeleri ile ilgili merak ettikleriniz…
Dolambaç (labirent) kökenli baş dönmesi, kişinin çevresindeki nesnelerin yer değiştirdiği ya da kendinin çevredeki nesnelere göre yer değiştirdiği duygusuna kapılmasıyla nitelenir.
Bazen görünürde hiçbir neden yokken birden bire baş dönmesi ile karşılaşıp neredeyse düşecek duruma gelebildiğimiz durumlar olmuştur. Baş dönmesi nöbeti sırasında hasta soluktur, terle kaplıdır; özellikle de sindirim sistemiyle ilgili belirtiler (bulantı, kusma, bazen de ishal) gösterir. Bu yer değiştirme duygusu, uzayın değişik düzlemlerinde olabilir; ama en çok, yatay düzlemde çevrimseldir
Ayrıca, bazen, düşmeye yol açan denge bozuklukları vardır.
Dalız sisteminin muayenesinde saptanan bozukluklar, teşhisi doğrular. Nöbet sırasında her zaman kendiliğinden nistagmus vardır; bunun biçimini, yönünü, şiddetini belirtmek gerekir. İşaret parmaklarının kayması, Romberg kanıtı, gözler kapalı yürüyüş, bedenin denge bozukluğunun çevresel bozunlar sonucu oluştuğunu ve nistagmusun yavaş sarsıntısıyla aynı yönde olduğunu gösterir.
Dalız (iç kulaktaki kemik dolambacın orta bölümü) ile ilgili deneylerle, özellikle de ısı deneyi ile açığa çıkarılan bozukluklar, dolambacın hastalandığını gösterir. Aynı biçimde, elektronistag-mografi, hastalığın evrimi konusunda fikir verecek kayıtların saklanmasını sağlar.
Bozunun yerinin teşhisi
Dolambaçtaki ya da sinir yollarındaki her bozun, baş dönmesi oluşturabilir. Böylece 2 tür baş dönmesi ayırt edilir; bozunun dolambaçta yerleştiği çevresel baş dönmesi; kafa içindeki bir bozuna bağlı merkezi baş dönmesi.
Çevresel baş dönmesi
Baş dönmesi duygusu tipiktir; hasta, çevresindeki ortamın döndüğünü duyar; özerk sinir sistemi bozuklukları vardır ve nöbetler sırasında çok önemli olan denge bozuklukları, nöbetler arasında ortadan kalkar.
Dalızın muayenesi, kesin bozukluklar ortaya koyar; nistagmus belirgindir; çoğunlukla yatay ya da yatay ve çevrimseldir. Bedenin sallanmaları hep nistagmusun yavaş sarsıntısı yönündedir; bunlara, uyumlu sallanmalar denir.
Ayrıca, komşu salyangoz (koklea) da çoğunlukla hastalanır ve sağırlık, uğultu, baş dönmesi (hastalığı niteleyicidir) üçlüsü görülür.
Merkezi baş dönmesi
Çevresel baş dönmesinden kolaylıkla ayırt edilir. Baş dönmesi duygusu daha az belirgin, daha az tipiktir. Özerk sinir sistemi bozuklukları belirtileri yoktur. Buna karşılık, denge bozukluğu önemlidir. Bu merkezi belirtiler, nöbetler dışında da kalır ve ortaya çıkmalarına neden olan merkezi bozun geliştiği sürece sürer. Dalız muayenesi özel bulgular verir. Kendiliğinden ortaya çıkan nistagmus, katışıksız biçimindedir: Yatay, çevrimsel, dikey, iki taraflı ve çok yönlü (yani hem yatay, hem dikey) olabilir. Bu çok yönlü nistagmus, hep merkezi kökenlidir.
İşaret parmaklarının kayması çevresel baş dönmesinde her zaman iki taraflı olduğu halde, merkezi olanda tek parmağa özgü kalır. Sendrom uyumsuz olabilir. Böylece işaret parmağının kayması ya da Romberg testinde bedenin sallanmaları nistagmusun yavaş sarsıntıyla aynı yönde değil, hızlı sarsıntısı yönünde olabilirler.

Nistagmografi, çevresel bozundaki gibi yalnızca niceliksel olmakla kalmayıp çoğunlukla niteliksel olan merkezi belirtiler (özellikle ritim bozuklukları gibi) ortaya çıkarabilir.
Yapılan araştırmalar, baş dönmelerinin nedenlerinin birçok durumda farklılık gösterdiğini ortaya çıkardı. İşte bu nedenler…
Çevresel sendrom
Başlıca nedenler, kafa travması (özellikle şakak kemiğinin kaya parçası kırığı) ve dolambacı uyaran ya da kaplayan iltihap bozunlarıdır.
Meniere sendromundaki baş dönmesi çoğunlukla dolambaç sıvılarının basıncındaki değişikliğe bağlıdır. Meniere sendromundaki uğultu – iç kulak kökenli sağırlık – baş dönmesi üçlüsü, niteleyicidir.
Beyin kan dolaşımındaki bozukluklarla ilgili baş dönmesi, Meniere baş dönmesine benzer. Sağırlık değişkendir. Boyun omurlarında kireçlenme gibi uzaktaki bir bozuna bağlı olabilir.
Damar bozunları da buna benzer bir baş dönmesine yol açarlar.
Bazı alerji biçimleri, bazı iç hastalıkları (üremi, şeker hastalığı) ya da zehirlenmeler (kurşunla, karbon monoksitle ve kinin, aspirin, özellikle de streptomisin gibi antibiyotiklerle zehirlenmeler) bu baş dönmesinin sorumlusu kabul edilmiştir.
İşitme siniri sendromu
Sinirin iç kulak yolu ile omurilik soğanı arasındaki varol köprüsü-beyincik köşesindeki yolu boyunca bir yerde zedelenmesine bağlıdır. Bu bozu birincil bir çevresel sendroma (virüs kökenli sinir iltihabı) yol açabilir ya da merkezi bazı bozukluklarla (özellikle işitme siniri urları) birlikte olabilir. İşitme siniri urlarının teşhisi önemlidir; çünkü hasta, ancak beyin ameliyatıyla iyileştirilebilir.
Merkezi sendrom
Çok değişken olabilen bir sinir bozununa eşlik eder. Bu durumda baş dönmesi, zengin sinirsel tabloya eşlik eder ve sinir hastalıkları uzmanıyla beyin cerrahına ipucu veren bir belirtidir.
Bir önceki Cinsel isteksizliğin çareleri başlıklı konumuzda cinsel isteksizlik, erken boşalıyorum ve erken boşalıyorum ne yapabilirim hakkında bilgiler sunulmuştu.
Bakılanlar: bas dönmesi, ic kulak ve nistagmus, bas donmesi goz kaymasi sirasinda yapilcaklar, yatay vertigo, bazen bas donmesi