Jet lag etkisi, genellikle 5 saati aşan uçak yolculuklarında görülmektedir. Kara ve gemi seyahetlerinde vucüt adaptasyonu için yeterli zaman olduğundan jet lag olmaz. Mesela şimdi seferden kaldırılan Concord uçağı ile yapılan uçuşlarda seyahat süresi genellikle 5 saati aşmadığından ciddi bir jet lag tablosu görülmemekteydi.
Jet lag etkisi, beyinde hipotalamus tarafından idare edilen biyolojik saatin uyumsuzluğundan kaynaklanır. Bir başka ifadeyle Jet-Lag; uçakla seyahat esnasında dünyanın zaman dilimleri geçilirken insan vücudunun bu hızlı zaman değişimine adapte olamamasıdır
Doğuya doğru gidişlerde daha belirgindir.
Dünyanın çevresi 360 boylamla bölümlenmiştir. Her 2 boylam arası 4 dakikada, her 15 boylam 1 saatte geçilir. Buna 1 zaman dilimi denir. Dünya çevresinde 24 zaman dilimi vardır. 5 veya daha fazla sayıda zaman dilimi kaymaları Jet lag belirtilerini arttırır. Jet lag belirtilerinin devam süresi, geçilen zaman dilimi kadar gündür.
Jet lag belirtileri kişiden kişiye değişmekle beraber en çok yorgunluk, halsizlik hissi, baş ağrıları ve uyku bozuklukları görülür. Bazı durumlarda uykunuz vardır ve gözlerinizden uyku akmaktadır ama bir türlü uyuyamassınız. Bazen de uykunuz yoktur ama aniden uyuyabilirsiniz.
Jet lag etkisini ortadan kaldırmak için bir çok ilaç kullanılmakta ve vip peptid gibi yeni ilaçların etkisi de araştırılmaktadır. Fakat henüz jet lag etkisini tamamen kaldıracak bir ilaç keşfedilememiştir. Kanaatimce vip peptid henüz etkinliği tam olarak ortaya konamamış ve insanlar üzerinde yeterli gönüllü de denenmemiş bir ilaç olmakla beraber en azından jet lag etkilerini azaltma da umut verici gibi görünmektedir. Bazı araştırmacılar, uçaktan inince 5 dk kadar bir süre gözlere parlak ışık tutulmasının, biyolojik saati resetlediğini ve yeniden başlattığını iddia etmektedirler. Bu hususta melatonin de kullanılabilmektedir. Melatonin gün batarken alınırsa biyolojik saati geri almakta, gün doğumunda alındığında ise ileri almaktadır.
Ancak en pratik yöntem; gidilecek yerin saatine göre bünyeyi ayarlamaktır. Yani uçtuğunuz süre boyunca, gittiğiniz yerdeki zaman dilimine göre uyku sisteminizi düzenlemenizdir. Eğer orada gece iken uçuyorsanız uyumanız gerekmektedir. Yok eğer gideceğiniz istikametteki yer, gündüz ise uykudan kaçınmanız gerekmektedir. Böylece bünyeyi gideceğiniz zaman dilimine önceden hazırlamış ve jet lag etkisini de minimuma indirmiş olursunuz.
Bir yanıt bırakın
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.