Kasları çalıştırmak beyni güçlendiriyor

Laboratuvar hayvanları ve insanlar, haftalar süren egzersizin ardından bilişsel testlerde genelde daha iyi performans sergiliyor.

Egzersiz, öğrenme yeteneğini artıran nöronlar üretiyor. Kasları çalıştırmak ise beyni güçlendiriyor. Çalışmalar, koşma gibi dayanıklılık isteyen egzersizlerin, zaman içinde beynin hafıza ve öğrenmeyle ilişkili bölgelerinde bulunan nöronların sayısını artırdığını gösterdi.
Ulusal Yaşlanma Enstitüsü’ndeki Sinirbilim Laboratuvar’ında görevli araştırmalar, “kaslı ama aptal” klişesini ortadan kaldırmak için, kısa süre önce egzersiz sonucu kaslarda meydana gelen değişikliğin, beynin düşünme kabiliyetini etkileyip etkilemediğini inceledi
Ancak bu sürecin altında yatan mekanizma, hâlâ gizemini koruyor.
Kasların egzersizden etkilendiği su götürmez. Kas hücreleri egzersiz sırasında daha büyük ve daha güçlü kasların oluşmasını sağlayan çeşitli maddeler salgılar. Çal ışmanın başında bulunan Ulusal Yaşlanma Enst itüsü’nden araşt ı rmacı Henriette van Praag, bu maddelerin çoğunun, kana karışıp beyne ulaşıyor olabileceğini söylüyor. Bi l im insanları hareketsiz hayvanların kaslarında egzersizin yol açacağı türden etkilere yol açan iki ilaç kullandı. Böylece fareler egzersiz yapmasa bile, psikolojik olarak egzersiz yapmış gibi tepki vereceklerdi. Kullandıkları ilaçlardan biri olan Aicar, kas enerjisini ve metabolizmayı düzenleyen bir enzim olan AMPK üretimini artırıyor.
Koşmak ya da bisiklete binmek gibi dayanıklılık egzersizleri düzenli yapıldığında, bu enzimin kaslar tarafından üretimi artıyor. Geçmişteki deneylerde Aicar, hamlaşmış farelerin efor testlerinde ilacı almayan hareketsiz hayvanlara kıyasla yüzde 44 daha uzun koşmasını sağladı. Bir kolesterol ilacı olan GW1516 isimli ikinci ilaç da, kas hücrelerinde dayanıklılık egzersizlerinin yarattığına benzer biyokimyasal değişiklikler meydana getirdi. Ancak ilacın öncelikle koşu yapan hayvanlarda dayanıklılığı artırdığını ve ilacı almayan ancak koşu yapan diğer fare grubuna kıyasla daha uzun süre koşmalarını sağladığı belirlendi. Fakat ilaç, hareketsiz kalan hayvanların kaslarına fazla etki etmedi. Ulusal Yaşlanma Enstitüsü’nde görevli bilim insanları, bu ilaçları egzersiz yapmayan hayvanlarda iyi k ontrol e dilmiş k oşullar a ltında kullanarak kaslardaki değişimlerin beyinde değişime yol açmadığını anlamaya çalıştı. Araştırma sonucunda kasların beyni gerçekten de etkilediği ortaya çıktı.
BEYİN NASIL ÇALIŞIR
İki hafta boyunca söz konusu ilaçlardan birini alan ancak egzersiz yapmayan hayvanlar, hafıza ve öğrenme testlerinde kafeslerinde hareketsiz duran farelere kıyasla daha iyi performans sergiledi. Bu etkiler, Aicar alan hayvanlarda daha da belirgindi. Sonuçları Learning and Memory (Öğrenme ve Hafıza) dergisinde yayınlanan araştırma, ilaç alan hayvanların beyninin, öğrenme ve hafızayla ilişkili bölümlerde kontrol grubundaki farelere kıyasla daha fazla nöron barındırdığını ortaya çıkardı. Doktor van Praag, “İki ilaç da kanbeyin bariyerini fazla geçemediği için, gördüğümüz değişiklikler, beynin ilaca verdiği bir tepkiden ziyade, egzersizle bağlantılı bir tepki olabilir” diyor.
Bu bulgunun, egzersizin ardından bilişsel yeteneklerdeki artışın, “sadece beyinde değil, tüm vücutta değişikliklere yol açtığı” anlamına geldiğini söylüyor. van Praag egzersiz sırasında üretilen AMPK enzimini, kana karışarak beyne ulaştığını ve burada bir dizi reaksiyonlara yol açtığını düşünüyor. Hayvanlar üzerinde yapı lan araştırmalarda da, AMPK üretiminin özellikle k oşudan sonra a rttığı belirlendi. Doktor van Praag, “farelerde ağırl ık kaldırmanın etkilerini incelememiz çok zor” diyor ve bu yüzden diğer egzersizlerinin de AMPK üretimini artırabileceğini söylüyor. İ lginç b ir ş ekilde b ilim insanları farelere bir hafta daha Aicar enjekte ettiklerinde, hayvanların beyinleri tepki vermemeye başladı.
Bu süre içinde farelerin egzersizle birlikte artan öğrenme yeteneğinin tekrar azaldığını söyleyen van Praag’a göre bu bulgular, ilaçların egzersize benzer etkiler yaratma konusunda işe yaramadığını gösteriyor. Öte yandan egzersiz yapmak genel olarak son derece güvenli. Doktor van Praag, “Egzersizin kaslar ve beyin için çok faydalı olduğunu gösteren bilimsel veriler artıyor” diyor.
THE NEW YORK TIMES