Mide hastalıkları ve tedavi yolları

Yemeklerden sonra görülen mide şişkinliği bazen bir ilacın yan etkisi olarak ortaya çıkarken, bazen de şeker (diyabet) gibi hastalıkların habercisi de olabilir. Tüm sindirim sistemini etkileyen bu hastalıkta mide daha geç boşalır.
Midede şişkinlik, gaz gibi şikâyetleri olmayanlar yok gibidir.

Yemek sonrası midede oluşan aşırı şişkinlik şeker hastalığının (diyabet) belirtisi olabilir.
Türk Gastroentroloji Derneği Genel Sekreteri ve İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Gastroentroloji Bölümü öğretim üyesi Prof
Dr. Yılmaz Çakaloğlu, mide şişkinliğiyle ilgili soruları yanıtladı:
Midede şişkinlik birçok insanın sorunu. Genellikle yemek sonrası oluşan bu şişkinlik hissi neye bağlı olarak ortaya çıkıyor?
Şişkinliğin birçok nedeni olabilir. Bunlardan ilki beslenme alışkanlığıyla ilgidir diyebiliriz. Hızlı yemek yeme ve yemek sırasında çok konuşmak hastaların hava yutmasına yol açar ve böylece mide içindeki hava miktarı artacağı için bunu bir şişkinlik gibi hissedebilirler. Ayrıca şişkinlik midenin boşalmasında gecikme ve boşalmada tembelliğin habercisi de olabilir. Bu nedenle uzun süreli ve düzenli şişkinlik şikâyetleri olan kişilerin bir uzmana başvurarak bunu araştırması gerekir. Örneğin şeker hastalığı mide boşalmasıyla ilgili sorunlar ortaya çıkarır. Gaz ve şişkinliğin hiçbir nedeni olmayabilir de. Bunlar sık görülen durumlar değildir.
Genellikle biz hekimlere sadece şişkinlik şikâyetiyle başvuran hastaların, özellikle de kadınların son bir yıl içinde belli bir kilo alma durumu gözlemlenir. Kilo alma olayından dolayı da devamlı göbek üzerinde mide bölgelerinde şişkinlik hissederler. Üç-dört kilo zayıfladıklarında da bu şişkinlik hissinin kaybolduğu görülür. Yani şişkinlik sadece mideye bağlı bir sağlık sorunu değildir. Birçok etken şişkinliğin nedeni olabilir. Sık yemek yeme alışkanlığı da sindirim sistemine zarar verir.
Sürekli olarak atıştırmak yerine düzenli olarak öğünlerini yiyen insanlarda bu tip sorunlara çok daha az rastlanır. Psikolojik etkenlere bağlı olarak da bu tip sorunlar görülebilir. Gaz çoğu zaman bir algılama bozukluğu olarak da şikâyete dönüşür.
Bazı insanlar ‘Çok yedim, midem şişti’ diye olayı algılarken bazıları ‘Midem garip bir şekilde şişiyor’ diye düşünür.
Midenin boşalması neden gecikir?
Mide boşalmasında gecikme bazı hastalıkların habercisi olabilir. Bunların başında şeker hastalıkları gelir. Ayrıca düzenli olarak kullanılan bazı ilaçlar da mide boşalmasını geciktirir ve şişkinlik, gaz gibi sorunlara yol açabilir.
Şeker hastalığı (diyabet) neden midede şişkinlik yapabiliyor?
Şeker hastalığı bütün vücudu etkilediği gibi sindirim sistemi üzerinde de bazı etkilere yol açar. Sindirim sistemini ve dolaşımını etkileyerek normal hareketlerini bozar. Mide hareketlerinin yavaşlamasıyla da mide boşalmasında gecikmelere neden olur. Şeker hastalarında gaz ve şişkinlikle ilgili şikâyetler çok net olarak görülür.
Hangi ilaçlar şişkinliğe neden olur?
Mide hareketlerini, bağırsak hareketlerini azaltan ilaçlar şişkinliğe, gaza neden olabilir. Hastanın başka bir problemi nedeniyle kullandığı bir ilaç onda mide ve bağırsak sistemiyle ilgili sorunlara yol açabilir.
Midedeki şişkinlik durumu gözle görülen bir şey midir?
Birçok kişi bunun gözle görülür şekilde olduğunu iddia etse de midedeki şişkinlik gözle görülür şekilde olmaz. Yemekten sonra her insanın özellikle de kilolu olan kişilerin mide bölgesinde şişkinlik olur. Bir insan çok miktarda yemek yemiş, yanında da üç bardak su içmişse karın bölgesinde şişkinlik olması son derece doğaldır. Ama genellikle bu tip şikâyetleri ön planda olan kişiler incelendiğinde altından elle tutulur bir hastalık çıkmaz. Doktorlar buna ‘mide hareket bozukluğu’ diyor.
Yiyeceklere bağlı olarak şişkinlik meydana gelebilir mi?
Öyle olduğu hastalar tarafından iddia ediliyor, ama bu konuda yapılmış bir bilimsel çalışma yok. ‘Baklagiller, sebzeler şişkinlik yapar, karbonhidratlar yapmaz’ veya ‘Meyveler iyidir’ gibi tanımlamalar bilimsel çalışma olmadığı için havada kalır. İnsanların kendi deneyimleri burada önem kazanıyor. Ancak besinlerin şişkinlik yapma durumu kişiden kişiye değişir. Şişkinlik ve gaz son derece sübjektif konulardır. Değerlendirmek çok zordur. Bu nedenle doktorlar teşhislerini, tanılarını bu gibi sorunlar üzerine belirlemez. Biz bu belirtilerle gelen hastalarda başka bulgular ararız.
Şişkinlik belirtileriyle size başvuran kişilerde ne gibi hastalıklar çıkıyor?
Bu belirtilerle bize gelen hastaların çoğunda gözle görülür, elle tutulur bir sorun çıkmıyor. Aşırı stres, sıkıntı, son dönemde aşırı kilo alma, düzensiz beslenme gibi sorunlar belirleniyor.
Gaz ve şişkinliği önleyen ilaçlar var mı?
Şişkinliği ve gazı olanlar zannetmesinler ki onların sindirim sisteminde diğer insanlardan daha fazla gaz var. Hastalar kendilerinde daha çok gaz olduğunu sanıyor veya öyle hissediyor. Biz aşırı gaz şikâyetleriyle gelen hastalara yemeklerden sonra mide boşalmasını kolaylaştırıcı ve gaz atılmasını kolaylaştırıcı ilaçlar veriyoruz. Eğer bu hastaya endoskopi yapılmış ve gastrit, ülser gibi bazı hastalıkları belirlenmişse ona göre tedavi uyguluyoruz.
Gaz ilaçlarının uzun süreli kullanım kuralları
Gazı önleyen ilaçların uzun süreli, hatta bir ömür boyu kullanımının zararı var mı?
Bu tip ilaçların hiçbir zararı yok. Bu ilaçlar çok katı protokoller halinde verilmiyor. Çünkü hastanın zaten çok net bir sorunu olmuyor. Bu ilaçlar verilirken bir sorunun veya sıkıntının olduğu dönemde yani aşırı şişkinlik ve gaz probleminin olduğu süre içinde alınması tavsiye ediliyor. Hasta bu ilaçları şikâyetlerinin durumuna göre kullanmasını öğreniyor. Mideyle, sindirim sistemiyle ilgili hastalıklarda biz ‘İlacı gerektiğinde al’ deriz. Mesela 15 gün ilacı kullandı, rahatladı, sonra ilaçları kesti, yeniden benzer şikâyetler başladı, o zaman tekrar aynı ilaçları almasını öneriyoruz. Ama ‘Hayat boyu belirli aralıklarla bu ilacı kullan’ demiyoruz. Ancak hastada şeker hastalığına bağlı ağır mide ve bağırsak şikâyetleri varsa onlarda uzun süreli ve belli protokollere bağlı tedavi uygularız.
Gazlı içecekler yemek sonrası rahatlama sağlar mı?
Tamamen sübjektif bir tanımlama. ‘Soda içtim, gaz çıkardım, rahatladım’ veya ‘Kola içtim, gazım oldu’ gibi tanımlamalar kişiden kişiye değişir ve bilimsel olarak kanıtlanmış değil.

Mide üşütmesi ve mide düşüklüğü diye bir şey yok
‘Çıplak ayakla gezdim’ veya ‘Soğuk bir şey içtim, midem üşüdü’ deniyor. İnsanın midesi üşür mü?
Eğer insan soğuk alırsa, beton bir zeminde soğukta çıplak ayakla durursa bu onun bağırsak hareketlerini, mide hareketlerini hatta tüm vücudunu genel olarak etkileyebilir. ‘Midemi üşüttüm’ tabirini farklı kullanmak lazım. Bu midede bulantı, kusma, akut gastrit belirtileriyle ortaya çıkan bir tablodur. Bizim tıbbi terminolojide mide üşütmesinin veya ayağı üşüyen insanların midesinin de üşümesi gibi durumlara yer yoktur. Biz hekim olarak ‘Mideni üşütmüşsün’ diye bir teşhis koymayız.
Mide düşüklüğü, mide çıkıklığı diye bir hastalık var mı?
Mide üşütmesi, mide düşüklüğü, mide çıkıklığı diye hastalıklar yoktur. Bunlar tıbbi terimler değildir. Birçok kişi belki farklı şeyleri anlatmak isterken böyle tabirler kullanarak insanları yanıltıyor. Biz bu tip, örneğin ‘Midem dışarıya doğru çıkık’ gibi bir şikâyetle gelen hastalarla karşılaştığımızda ‘Ekşimen mi var, gazın mı var?’ gibi sorular yöneltiriz ve hastanın hikâyesini dinleyerek sorunu çözmeye çalışırız.
Beli sıkan kıyafetlerin mideye zararı var mı?
Kemerin sıkılması, korse giyilmesi, karın içi basıncı aşırı artırıp midedekilerin yukarıya geçmesini kolaylaştırır. Bu da reflü hastalığına neden olur.
Bitkisel çayların faydası var mıdır?
Bu konuda yapılmış ciddi bir araştırma bulunmuyor. Bu nedenle bitkisel çaylarla ilgili herhangi bir bilgim yok.
Çaresi düzenli beslenme
Midesinden şikâyeti olanlara, Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu’nun önerisi, günde üç öğün düzenli yemek, aralarda ufak atıştırmalar yapmak, gece geç saatlerde yememek…
Şişkinlik, gaz gibi sorunlar ciddi hastalıkları mı işaret eder?
Hayır, ciddi sorunları işaret etmezler. Daha çok psikosomatik hastalıkları işaret eder. Stresli, sıkıntılı, problemli hastalarda daha çok görülür. Herhangi bir üzücü olay karşısında, aşırı stres, heyecan durumunda veya bazı ilaçların yan etkisiyle başgösterir. Bunlar genellikle geçici mide reaksiyonları olarak ortaya çıkar. Bulantı, kusma hissi, çarpıntı, terleme, mide bölgesinde hareketlenmeler olabilir.
Mide ilaçlarının iktidarsızlığa neden olduğu söyleniyor, doğru mu?
Son yıllarda çıkan, şu anda bizim önerdiğimiz ve hastalarımızda kullandığımız ilaçlarda böyle bir yan etki yok. Ancak bundan 10-20 sene önce çıkan ilaçlarda bu duruma çok sık rastlanıyordu. Son dönemde kullandığımız ‘proton pompası inhibitörleri’ tarzındaki ilaçlarda böyle şikâyetlere rastlanmıyor.
Mideden veya bağırsaklardan gelen sesler bir hastalığın habercisi mi?
Bu sesler normaldir. Bazen bağırsak hareketleri dışarıdan da duyulabilir. Bunun bir hastalığı göstermesi için mide tıkanması olması lazım ki bu durumda kişi elini karnına vurduğunda çalkantı gibi ses gelir. Ya da bağırsaklarında büyük bir sorun olması lazım. Yoksa fizyolojik olarak her insanda yemeklerden sonra bağırsak hareketleri olur ve sesler duyulabilir.
Geğirmek hastalık belirtisi mi?
Hastaların en önemli şikâyetlerinden bir tanesi de art arda olan geğirtilerdir. Bu araştırıldığı zaman genellikle stresle, sıkıntıyla, heyecanla, sinirlenmekle arttığı görülür. Bu hastaların çoğunda ciddi bir sorun yoktur. Bu, bir davranış bozukluğudur ve tik gibi yerleşmiştir. Hastayla konuşulduğu, olay izah edildiği veya rahatlatacak psikolojik ilaçlar verildiği zaman bu şikâyetlerin de geçtiği görülür.
Mideyi sağlıklı tutmak için doğru beslenmenin kuralları var mı?
Mideye özgü, sadece mideyi koruyacak bir beslenme şekli yok ama insan vücudu için genel bir sağlıklı beslenme şekli var.
Bu da üç öğün düzenli yemek yemek, aralarda ufak atıştırmalar yapmak, gece geç saatlerde yemek yememek, yaşa, kiloya, cinsiyete göre karbonhidrat, protein ve yağı dengeli bir şekilde yemek.
Herhangi bir besinden uzak durmak veya az yemek gazı önler mi?
İnsan vücudu her besine farklı tepkiler verir. Kimi hastalar ‘Bana yoğurt gaz yapıyor’ diye şikâyet eder, kimi hastalar da ‘Bana muz ve süt dokunuyor’ diye yakınır. Ama bunlar ölçülebilir şeyler değil. Çünkü bazı kişilere muz çok iyi gelir ve muz yedikten sonra mideleri son derece rahatlar.
Mide krampları neden olur?
Ani başlayan ve mide bölgesinde hissedilen ciddi ağrılara mide krampları denir. Bunlar genelikle midenin aşırı kasılmasından kaynaklanır. Stresle, sıkıntıyla, aşırı heyecan ve üzüntüyle ilgilidir. Çoğunlukla organik bir hastalığın habercisi değildir. Spazmı önleyici ilaçlarla geçer.
Bir önceki Cinsel isteksizliğin çareleri başlıklı konumuzda cinsel isteksizlik, erken boşalıyorum ve erken boşalıyorum ne yapabilirim hakkında bilgiler sunulmuştu.
Bakılanlar: mide hastalklar, mide şişkinliği neden olur, sağlık midehastalıkları, mideden ses gelmesi, mide düşüklüğü hastalığı