Şekerin vücutta seyri ve dikkat edin

Peki ağızda nefis tatlar bırakan şekerin bu yolculuğu insan vücudunu nasıl etkiler?
Rengarenk şekerler, çeşit çeşit çikolatalar, fındıklı, fıstıklı, cevizli nefis baklavalar… Yüksek oranda glikoz içeren besinlerin bolca tüketildiği Ramazan Bayramı, bu özelliğinden dolayı ‘Şeker Bayramı’ olarak da adlandırılıyor.
Bayram ikramlarında tatlıya ‘hayır’ demek her zaman kolay ve mümkün olmuyor. Pankreas yükselen şekeri dengelemek için fazla miktarda insülin pompalar. ‘Biraz ondan, biraz bundan’ derken, bayramda şeker limiti kolayca aşılıyor.
Tatlı besinler tüketildiğinde kan şekeri seviyesi yükselir
Peki mideye bayram yaptıran tatlılar, başta pankreas olmak üzere organlar üzerinde nasıl bir etki yapıyor?
Anadolu Sağlık Merkezi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Çağatay Demir, şekerin insan vücudundaki seyrini şöyle anlatıyor:
“Besinlerdeki karbonhidratlar glikoz olarak kana geçer. Bu, kan glikozu veya kan şekeri olarak bilinir. Sağlıklı kişilerde pankreastan üretilen insülin hormonu, kandaki şekeri hücrelerin içine sokarak kan şekerinin normal seviyenin üzerine çıkmasını engeller, yani insülinin görevi, kan şekerini regüle etmektir. İnsülin glikozun hücre içine geçişini sağlar ve glikoz hücrelerde enerjiye çevrilir. Bununla beraber vücudun, besinlerdeki amino asitleri ve yağ asitlerini kullanmasına da yardımcı olur.
Kiloyu artırır, kan şekerini yükseltir
Bayramda aşırı tatlı tüketilmesi durumunda, kan şekeri seviyesi yükselme tehlikesiyle karşı karşıya kalacağı için pankreas bu şekeri dengelemek için fazla miktarda insülin pompalayacaktır. Sağlıklı kişilerde bu durum, fazla tatlı tüketimine bağlı olarak yüksek kaloriye yani, kilo alımına neden olur. Şeker metabolizmasında bozukluk olanlarda ise kilo artışının yanında, pek çok olumsuz etkilere yol açar.
Bayramda şeker komasına girmeyin
Diyabette, vücut yeterli oranda insülin salgılayamaz ya da insülini uygun şekilde kullanamaz. Bu nedenle fazla miktarda tüketilen şekerli besinler, insülin yokluğunda ya da insülinin beklenen işlevi göstermemesi durumunda kan şekerinin önerilen düzeylerin üzerine çıkmasına neden olur. Glikoz, enerji olarak vücutta kullanılmadan daha çok idrarla atılır. Bu durum böbreklerin aşırı çalışmasına, sık idrara çıkmaya ve sık susamaya neden olur.
Kan şekerinin uzun süreler yüksek seyretmesi kalp krizi riskini arttıracağı gibi, uzun vadede görme problemleri, böbrek fonksiyonlarında azalma, özellikle ayaklarda duyu kaybı gibi ciddi sorunlara sebep olur.”
Diyabet hastaları başta olmak üzere Bayramı, şeker komasına girmeden ve sağlık sorunlarıyla
uğraşmadan geçirmek için nasıl beslenmek, nelere dikkat etmek gerekir? Çağatay Demir’in önerileri:
İkram ısrarlarına direnin
“Bayramda eş, dost, akraba ziyaretlerine gidiliyor ve evde çok sayıda konuk ağırlanıyor. Kültürümüzdeki misafirperverliğin gereği olarak da hemen herkes, misafirine bir şeyler yedirip içirmek için elinden geleni yapıyor, hatta karşısındakini zorluyor. Ancak özellikle diyabet ve kalp damar hastalığı olanlar bu zorlamalara direnmek zorunda.
Özellikle bu kişiler tatlı yerine meyve veya tuzlu ikramları, şekerli içecekler yerine, ayran veya şekersiz içecekleri kabul etmeli, çikolatadan kesinlikle uzak durmalı, günlük beslenme programlarına aynı şekilde devam etmeli, öğün atlamamalı, ihtiyaçları olan besinleri düzenli ve saatinde tüketmelidirler.

Misafirlere şerbetli tatlılar yerine tuzlu kurabiyeler, meyve ya da sütle hazırlanan hafif tatlılar, şekerli içecekler yerine ayran, açık çay veya bitki çayları ikram edilebilir. Özellikle diyabet hastalarının şekerli gıdalardan mümkün olduğunca uzak durmaları gerekir.”
Bayram dolmasını pirinçle değil bulgurla yapın
Diyabeti olan herkesin düzenli bir beslenme programı uygulamasını öneren Çağatay Demir, ideal kilo, fiziksel aktivite ve kan şekerinin kontrol altında tutulmasının kaliteli yaşam açısından önemli olduğunu söylüyor ve sağlıklı beslenme önerilerini hatırlatıyor.
• Günde 3 ana 3 ara öğün düzeninde beslenin.
• Öğün araları ortalama 2.5-3 saat olmalı, 4 saati geçmemeli.
• Ara öğünlerde meyvelerle birlikte süt ve yoğurt tüketin.
• İşlenmiş tahıllar yerine tam tahılları seçin.
• Bayramın olmazsa olmazlarından dolma ve sarmayı pirinç yerine, bulgurla yapın.
• Meyve ve sebzeleri kabuğu ile ve suyunu sıkmadan tüketin.
• Muz, üzüm, incir gibi şekeri hızlı yükselten meyveleri limitli tüketin.
• Tatlı tercihinizi sütlü tatlılardan yana yapın, baklava gibi şerbetli tatlılardan ve şekerlemelerden uzak
durun.
• İyi bir şeker kontrolü için egzersiz şarttır. Haftada 150 dakika tempolu yürüyüş yapın.
• Tuz tüketimi azaltın, sodyumu azaltılmış tuzları tercih edin.
Bir önceki İftar ve sahurda beslenmeye dikkat başlıklı konumuzda iftar, iftar sofrası ve iftar ve sahur hakkında bilgiler sunulmuştu.
Bakılanlar: vücuttaki şeker nasıl atılır, şeker vucuttan nasıl atılır, şeker nasil atilir, vücuttaki fazla şeker nasıl atılır, vücuttan şekeri nasıl atarım