TİK BOZUKLUKLARI

Normal davranışı andıran, ani ve tekrarlayıcı hareket, jest veya seslere tik denir.

Tek bir tik nadiren bir saniyeden uzun sürer. Tikler inadına yapılan davranışlar değildir, hastanın iradesi dışında ortaya çıkar. Ertelenmesi ve bastırılması geçici süreler için mümkündür.
Hareket tikleri:
Anlık yalın hareketlerden (göz kırpma gibi) daha karmaşık, görünüşte amaçlı davranışlara (ayıp el işaretleri gibi) kadar bir değişkenlik gösterir. Genellikle birkaç tanesi üst üste ve nöbetler şeklinde ortaya çıkar

a- Basit hareket tikleri (1-2 saniyeden kısa)
–         Göz kırpma
–         Burun kıvırma
–         Dudak yalama
–         Yüz buruşturma
–         Kafa sallama
–         Omuz silkme
–         Parmak tıklatma
–         Ayak sallama
–         Vurma
–         Sekme
b- Karmaşık hareket tikleri (uzun süreli)
–         El ve yüzün anlamlı hareketleri
–         “Şaşırmış” ve “anlamamış” gibi bakma
–         Eşyalara ve insanlara dokunma
–         Parmaklarıyla “sayma” hareketi yapma
–         Çömelme
–         Eğilme
Ses tikleri:
Boğaz temizlemeden anlamlı sözcüklere kadar bir değişkenlik gösterir.
a- Basit ses tikleri
–         Öksürme
–         Burun çekme
–         Boğaz temizleme
–         Islık çalma
–         Garip sesler çıkarma
b- Karmaşık ses tikleri
–         Heceler veya kelimeler söyleme
–         Karşısındaki kişinin sözlerini tekrarlama (ekolali)
–         Bayağı, müstehcen, pis konuşma (koprolali)
A. Geçici tik bozukluğu:
Çocukluk dönemine sınırlıdır, bir yıldan fazla sürmez.
B. Kronik tik bozukluğu:
Tek bir tik çeşidi (genellikle hareket tiki) ön plandadır.
C. TOURETTE SENDROMU:
Çocukluk çağında başlayan müzmin bir bozukluktur. En az bir ses tiki hareket tikleriyle birlikte veya birbirinden bağımsız olarak 12 ay süreyle ve hemen her gün görülür. Beraberinde “dikkat eksikliği ve hiperaktivite sendromu” ve “takıntı hastalığı (obsesif kompulsif bozukluk)” sıklıkla bulunur. Tikler uykuda belirgin olarak azalırken sıkıntı, stres, sıcak hava ve yorgunluk hallerinde artar. Belirtilerin hastalık süresince artıp azalması tipiktir. Hastalık ergenlik döneminde yoğunlaşır, toplumsal uyumu bozar. 1-6/1000 sıklığında ve erkeklerde daha sık görülür. Genetik yatkınlık söz konusudur. Seyri genellikle iyidir, ancak beraberinde psikiyatrik hastalıklar, kokain gibi uyuşturucu maddelerin kullanımı ve kronik tıbbi hastalıklar (şeker hastalığı gibi) varsa veya aile desteği zayıfsa seyri kötüleşir.
Tedaviler
Psikososyal tedaviler: Hastanın ailesinin ve ilişkisi olan kişilerin (öğretmen, arkadaş gibi) tikler hakkında eğitilmesi İlaç tedavisi: Dopamin maddesini azaltıcı özelliği olan ilaçlar %70-80 faydalıdır. 6-8 hafta içinde düzelme olması beklenir. Beraberinde bulunan hastalıklara (takıntı hastalığı gibi) yönelik tedavilerin de yapılması gerekir.