TRAVMA VE ŞİDDET (ÇOCUK VE GENÇLERDE)

Bazı çocuklar duygusal destekle zaman içinde kaygılarının ve kötü anılarının üstesinden gelebilir.

Bazılarında ise duygusal travmaya bağlı uzun dönemli etkiler yaşanabilir. Gerçekten de bazı vakalarda, korku, depresyon ya da içe kapanma gibi duygusal tepkiler ancak günler, hatta haftalar sonra ortaya çıkabilir. Çocuklar, travma ya da şiddet içeren bir olay yaşadıklarında ya da buna tanıklık ettiklerinde, hemen tepki vermeyebilirler. Çocuklar ve ergenler dahil, her insanın stres karşısında farklı tepkileri vardır. Duygusal travma, şiddet içeren bir olayın ya da doğal afetin yaşanması, bir arkadaşın ya da aile üyesinin kaybı ya da erken yaşta annebabadan ayrılma gibi nedenler sonucu oluşan ciddi duygusal sıkıntı olarak tarif edilir.

TRAVMAYA VERİLEN TEPKİLER:

Travmaya tepki, travmatik olaydan hemen sonra görülebildiği gibi, günler ya da haftalar sonra da ortaya çıkabilir
Aşağıdakiler, olası tepkilerin sadece birkaçını kapsamaktadır:

5 ve daha küçük yaştaki çocuklarda:

Sürekli olarak annebabadan ya da bakıcılardan ayrılma korkusu duyma, aşırı sarılma

Ağlama, sızlanma ya da çığlık atma

Uyku sorunları ya da kabus görme

Yaşları için uygun olmayan, daha küçük yaşta görülebilecek davranışlar gösterme (örneğin yatağını ıslatma, parmak emme ya da karanlıktan korkma)

6-11 yaşlarındaki çocuklarda yukarıda belirtilen tepkilere ek olarak aşağıdaki durumlar görülebilir:

Başka insanlardan ve günlük etkinliklerden kaçınma

Okulda ve evde normalde yapmadığı yıkıcı davranışlarda bulunma

Konsantrasyon ve dikkat zorluğu

Mantıksız korkular

Sinirlilik

Öfke patlamaları, kavga etme

Depresyon, kaygı, suçluluk duyguları ya da duygusal küntleşme

Okulda notların düşmesi

12-17 yaşlarındaki ergenlerde yukarıda belirtilen tepkilere ek olarak aşağıdaki durumlar görülebilir:

Eski olayların yeniden yaşanır gibi olması

Travma olayını anımsatan durumlardan

Alkol gibi maddelerin kötüye kullanımı

İntihar düşünceleri

ÇOCUKLARIN BAŞ ETMELERİNE YARDIMCI OLMA YOLLARI:

Elinizden geldiğince travmatik olayla ilgili açıklama yapın ve çocuğun size soru sormasına olanak tanıyın

Çocuğunuzu sakinleştirin ve onu sevdiğinizi anlamasını sağlayın

Çocuğunuza travmatik olay ve bununla ilişkili duyguları hakkında konuşma fırsatı verin; dile getirdiği tepkileri, yargılamadan dinleyin

Çocuğunuzu duygularını ve zaaflarını ifade etmeye teşvik edin; cesur ya da “sert” olmasını beklemeyin

Yaşına uygun olmayan davranışları eleştirmeyin ya da travmayla baş etmek için yeniden ortaya çıkardığı bu tür davranışları nedeniyle onu mahçup etmeyin

Travmatik olayın kendi suçu olmadığını ona anlatın

Kendisini güvencede hissetmesini sağlıyorsa, ışık açık olarak, kardeşinin odasında ya da sınırlı bir süre için sizin yanınızda yatmasına izin verin

Yavaş yavaş günlük rutine geri dönün; bu birçok çocuk için rahatlatıcı olacaktır.

Kaynak: JAMA 2000 (Aralık)