Zihindeki Sosyal Hiyerarşi

Science dergisinin 2008 Nisan sayısında yayınlanan bir makale “sınıfsız bir toplum” hayali kuranların hevesini kırabilir.
Bethesda Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü’nden nörobilimci Caroline Zink ve ekibinin yaptıkları bir çalışmada öncelikle sabit bir hiyerarşi oluşturulmuştur. Deneklere performanslarına göre (gerçekte var olmayan) diğer iki kişiyle karşılaştırılacakları ve onlarla birlikte sıralandırılacakları söylenmiştir. Sosyal düzen ile ilgili düşüncelerin beyinde farklı devreleri aktive ettiği ve sınıf farkındalığının beyinde derin bir yerleşime sahip olduğu düşünülmektedir. 24 erişkin denekten ekrandaki mavi halkanın rengi yeşile döndüğünde hızlı bir şekilde bir düğmeye basmaları istenmiştir
Çalışmanın bu aşamasında deneğin performansından bağımsız olarak sıralama sabit bir hiyerarşi oluşturacak şekilde değişmeden kalmıştır. Denekler diğer iki kişiyle yarışma halinde olmamalarına rağmen ekranda sürekli hepsinin sıralaması isimlerinin yanlarına yıldız konularak gösterilmiştir.
BEYİN-KONUM İLİŞKİSİ
Ardından deneklerden yine benzer bir uygulamada bulunmaları istenmiş ancak bu kez performanslarını yansıtacak şekilde gerçek bir puanlama yapılmıştır. Bu şekilde değişken bir hiyerarşi oluşturulmuştur. Her iki deneyde de doğru düğmeye bastıklarında deneklere para ödülü verilmiş, bu şekilde araştırmacılar beyin aktivitesi üzerine para ödülünün etkilerini sosyal statü değişikliği ya da tehdidinin etkilerinden ayırmayı amaçlamışlardır.
Hiyerarşinin türünden bağımsız olarak deneklerin beyinleri bu hiyerarşide bulundukları konumdan etkilenmektedir. Daha üst düzeyde yer alan bir oyuncunun fotoğrafını görmekle deneklerin beyinlerinde diğer insanlara dair yargılarımızla ilgili olan frontal bölgede aktivasyon artışı ortaya çıkmıştır. Değişken hiyerarşide bu etki daha belirgindir.
Londra Üniversitesi’nden epidemiyolog Michael Marmot “bu çalışma beynimizin hiyerarşik düzen içindeki yerimizle çok ilgili olduğunu göstermektedir” demektedir. “Hiyerarşi sabitse altımızda yer alan kişileri göz ardı edebiliyor fakat bizden üstteki insanlara odaklanıyoruz. Eğer hiyerarşi değişkense ve biz statümüzü kaybetme riski ile karşı karşıya isek emosyonlarla ilişkili beyin alanları aktive olmakta” yorumunu yapmaktadır.
Zink ve meslektaşları, şizofreni gibi sosyal işlevselliğin bozulduğu hastalıklarda beyin sistemlerinin nasıl çalıştığını araştırmak üzere benzer çalışmalar yapmayı planlıyor.